Amerika Birleşik Devletleri’ni Orta Doğu’ya ve özellikle Osmanlı Devleti’ne bağlayan en önemli etken, Amerikan Misyoner Teşkilâtının (American Board of Commisioners for Foreign Missions)’nun bu ülkedeki XIX. yüzyılın ilk yarısından beri okul, hastane, dinî kurumlar ağıydı. American Board, Orta Doğu’da inançlarını yayma çabalarına araç olarak kiliseyi değil de okulları kullanmayı tercih etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun sınırları içindeki en etkin iki Amerikan kurumu, Robert Kolej (İstanbul) ve Suriye Protestan Koleji (Beyrut) idi. Robert Kolej, Rothschilds ailesinin Fransa branşına mensup New Yorklu tüccar Christopher Rinlender Robert’in maddî katkısıyla 1863’te kurulmuştur. Robert, Sultan Mehmet İstanbul’u nasıl Rumelihisarı’nı yaptırarak fethetti ise, kendisinin de oradan aynı şehri -bu defa kültürel açıdan- alacağını düşünerek okulun Bebek sırtlarında yapılmasında ısrar etmişti. 1866’da kurulan Suriye Protestan Koleji’nin tüzüğünde ise “Bu kolejin misyonerlik tabiatı üzerinde olması ve her profesörün de Hristiyan bir misyoner olmasında ısrar ediyoruz” deniyordu… Bulgar İhtilâli liderlerinin, Ermeni ayrılıkçılarıyla, Beyrut’taki Arap milliyetçilerinin hepsinin Amerikan tedrisatından geçtiklerini bir kere daha hatırlatmakta fayda vardır.”
M. Kemal Öke, Ermeni Meselesi, İstanbul 1986, Sh. 173.
