Yıllıklar, yılda bir kez yayınlanan, ilgili olduğu yılın olaylarını, olgularını, değerlendirmelerini, istatistiklerini yansıtan eserlerdir. Devletler, iller, kurumlar bu tür eserlerle bir yıllık çalışmalarının değişik yönlerden açıklamasını yaparlar. Bazı gönüllü toplum kuruluşları da kendi ilgi alanlarındaki değerlendirmeleri içine alan yıllıklar çıkarırlar. Bunlar, değeri yabana atılmayacak araştırmaların, görüşlerin verimi olan değerli yayınlardır.
Ülkemizde, Osmanlı döneminden bu yana böyle eserler çıkarılmaktadır. Osmanlı döneminde devlet ve eyalet yönetimleri tarafından “Nevsal” veya “Salname” denilen böyle eserler çıkarılmıştır.1 Cumhuriyet döneminde bu tür yayınlara yeterince önem verildiği, gerek devlet, gerek iller, gerekse başka kurumlarca, düzenli aralıklarla “yıllık”lar çıkarıldığı söylenemez. Bu yoldaki en önemli faaliyet, Cumhuriyetin kuruluşunun 50. yıldönümü dolayısıyla gösterilmiştir. O vesile ile bütün iller, “il yıllığı” çıkarmıştır. Fakat bu sürdürülememiştir. Bırakınız her yıl yayınlanmayı, çok önem verilip büyük törenlerin yapıldığı 75’inci yılda bile “yıllık”lar çıkarılması düşünülmemiştir.
Buna karşılık, bazı toplum kuruluşları kendi ilgi alanlarına ilişkin yıllıkları düzenli olarak çıkarmayı sürdürü yorlar. Kültür ve Sanat Yıllığı adlı yayını yıllardır aksatmadan sürdüren Türkiye Yazarlar Birliği bu güzel çabaların canlı bir örneğidir. Yurdumuzun önemli bir gönüllü toplum kuruluşu olan Türk Ocağı da, kurulduğu 1911 yılından bu yana, bazı yıllar için, ülkemizin siyasî, sosyal, kültürel, ekonomik hayatını irdeleyen, değerlendiren “yıllıklar” çıkarmış, ülkemizin bu alanlardaki durumunu Türk Ocakları ve milliyetçilik görüş açılarına göre değerlendirmiştir.
Türk Ocakları’nın yeni bir yayını, andığımız konulara “yıllık” değil, “yüzyıllık” bir bakış getiriyor. Böylece, yayın hayatımıza da yeni bir terim armağan ediyor. Çünkü, yayıncılıkta “yüzyıllık” diye adlandırılan bir tür ve bunu belirten bir terim yok. Sanırım bu söz ilk kez bir Türk Ocağı yayınında kullanılmış ve böyle bir terim de yayın edebiyatımıza kazandırılmış oluyor. Eseri ilgi çekici ve özgün kılan bir özellik te bu olsa gerek!
Adından da anlaşılacağı üzere, Türk Ocakları Yüzyıllığı2 Türk milletinin 1900’lü yıllardaki durumuna ışık tutan araştırmalara yer veriyor. Aslında ona bir Türkiye Cumhuriyeti yüzyıllığı gözü ile de bakabiliriz. Çünkü ele alınıp irdelenen konuların büyük kesimi, çoklukla Cumhuriyetin 77 yıllık hayatı ile ilgili. Daha önceki 13 yıllık dönemi de, Cumhuriyetin kuruluş süreci olarak değerlendirebiliriz.
Türk Ocakları Yüzyıllığı’nda Türk Ocakları Hars Heyeti Başkanı Bahattin Yediyıldız’ın kapsamlı ‘sunuş’ yazısından sonra, Naci Bostancı, İlber Ortaylı, Yusuf Sarınay, Durmuş Hocaoğlu, Ömer Özcan, Mustafa Toygar, Nuri Gürgür, Ahmet Bican Ercilasun, İnci Enginün, Ahmet Güner, Yusuf Ziya İrbaç, Ahmet Yaşar Ocak, Nazmi Özalp, Turgut Cansever, Ahmet Güner Sayar, Nadir Devlet, Nevzat Kösoğlu gibi günümüzün değerli bilgin ve fikir adamlarının Türkiye’deki fikir ve ideoloji hareketlerini, siyasî parti mücadelelerini, Türk dilinin, Türk edebiyatının, Türk dış politikasının, Türk ekonomisinin, musikî ve mimarînin ve öteki millî sorunların Cumhuriyet dönemindeki durumunu inceleyen, irdeleyen ve yansıtan değerli verimleri yer alıyor. Türk dünyasına yöneltilen bakışları dile getiren, “Türkiye Cumhuriyeti”nin fikrî ve felsefî temellerini, “son yüzyılın zihniyet değişimi ve sonrası”nı ortaya koyan yazılar da zevkle okunuyor.
Eser incelendiğinde ve okunduğunda açıkça görülüyor ki, Türk Ocakları çıkardığı bu eserle, Türklüğün son yüzyılına ilişkin bir bilgi ve fikir muhasebesi sunuyor. Türk dünyasına ve Türklüğe ilişkin pek çok gerçeği bu eserin sayfalarında bulmak mümkün olabiliyor.
Türk Ocakları Yüzyıllığı’nı yayına Yücel Hacaloğlu hazırlamış. 420 sayfa tutarında dev bir eser. Bize göre başlıca kusuru, dizgi yanlışlarının çokluğu. Bu yanlışların düzeltilmesine de gereken özen gösterilebilseydi, eserin değeri daha çok artabilecekti. Ama bu, eserin genel anlamdaki değerine ve yararlılığına gölge düşürecek bir eksiklik değil. Çünkü yayınlardaki dizgi yanlışları günümüzde, yazık ki, oldukça yaygın.
Böyle bir eseri yayınlamayı düşündükleri ve gerçekleştirdikleri için Türk Ocakları Genel Merkezi’nin bütün yöneticilerini kutluyor; eserin oluşumunda emeği geçenlere ve değerli yazarlara teşekkürlerimizi sunuyoruz.
1- Osmanlı döneminde yayınlanan yıllıklar için bk. Ottoman Year-Books: (Salname and Nevsal): A. Bibliography and Union Catalogue with Reference of İstanbul Libraries. Compiled by Hasan Duman. İstanbul: Research Center for İslamic History, Art and Culture (IRCICA), 1982.
2- Türk Ocakları Yüzyıllığı. Hazırlayan Yücel Hacaloğlu. Ankara: Türk Ocakları Genel Merkezi, 2000. V, 413 s. (Türk Yurdu Yayınları:66)
Edinilebileceği yer: Türk Ocakları Genel Merkezi, Türk Ocağı Caddesi, Prof. Dr. Osman Turan Sokağı, Nu:1- 06520 Balgat, Ankara. Tlf: 0312- 284 35 90. Belgegeçer: 0312- 284 31 23.
