Ana Sayfa 1998-2012 TARİH TERAZİSİNDE MİDHAT PAŞA

TARİH TERAZİSİNDE MİDHAT PAŞA

Meziyetleri

- Reklam -

Mahallî idarecilikte büyük başarılar göstermiştir. Sadrâzâm olmadan önce bulunduğu Tuna, ve Bağdat valiliklerinde bayındırlık, eğitim ve ekonomi alanlarında değerli hizmetleri görülmüştür.

Azledildikten sonra getirildiği Suriye ve Aydın valilikleri sırasında da yöneticilikteki başarılarını devam ettirmiştir.

Kusurları

• İlk sadrâzâmlığı sırasında Mısır Hıdivi İsmail Paşaya, haricî istikraz (yabancı ülkelerden borç para alma) konusunda ferman verilmesini sağlamıştır. İsmail Paşa’nın bundan sonraki hesapsız borçlanmaları, Mısır’ın elden çıkmasına kadar uzanan olumsuz gelişmelere yol açmıştır. İsmail Paşanın, fermanı alabilmek için saray çevresindeki devlet adamlarına 100-150 biner altın rüşvet verdiği bilinmektedir .

• İlk sadrâzâmlığında, bütçe açık verdiği hâlde gelir fazlası olduğunu ileri sürerek padişahı kandırmak istemiş, bu yüzden azledilmiştir.

• Midhat Paşanın adliye nazırı olarak yer aldığı Mahmud Nedim Paşa hükûmeti, l875’te, dış borç faizlerinin yarı yarıya indirildiğini ilân etti. Bu karar, bütün Avrupa’da Osmanlı Devleti aleyhinde bir hava yarattı. Bu kararı önceden bilen Midhat Paşa kararnamenin açıklanacağı sabahın gecesinde, elindeki bütün tahvilleri satarak büyük kazanç sağladı.

- Reklam -

• Midhat Paşa, Rusya’ya karşı bir savaşta, İngiltere’nin de Osmanlı Devleti’nin yanında savaşa gireceğini sanıyordu. Bu hayâlle, savaş teşvikçiliği yaptı. Böylece girilen l877-78 Türk-Rus Savaşı korkunç bir yenilgiyle sonuçlandı ve Osmanlı Devleti büyük toprak kayıplarına uğradı.

• Midhat Paşa, ilk anayasayı hazırlarken, imparatorluktaki her milletin kendi dilini kullanabileceği hükmünü koymuştur. II. Abdülhamid bunu kabul etmemiş ve Türkçenin tek resmî dil olmasını sağlamıştır.

• Midhat Paşa, ilk anayasayı Avrupa devletlerinin, bu olmazsa İngiltere’nin kefaleti altına koymak istemiştir. Devletin bağımsızlığını ortadan kaldıracak bu madde de kabul edilmemiştir.

• Müslümanlardan ve Hristiyanlardan meydana gelen ve adına “Millet askeri” denilen, kendine bağlı ikinci bir ordu kurma teşebbüsü, Midhat Paşanın sadrâzâmlıktan azline sebep olmuştur.

Böyle bir ordunun kurulması, Yeniçeri Ocağı’nın çok daha kötü bir şekilde yeniden ortaya çıkması sonucunu verecekti.

- Reklam -

• Midhat Paşa, sadrâzâmlıktan azlinden sonra Avrupa’ya gitti. Londra’da ileri gelen İngiliz siyasetçileri ile konuşurken Sultan II. Abdülhamid aleyhinde bulundu. Bunun üzerine geri çağırılarak Suriye valiliğine, oradan da Aydın valiliğine tayin edildi. Buradayken, Sultan Aziz’in katli dolayısıyla kurulan Yıldız Mahkemesi’nde yargılanmak üzere tutuklanma emri çıktı. Midhat Paşa, İngilizlerin adamı olarak tanınıyordu. Fakat İngiliz konsolosluğu uzaktaydı. Tutuklama emrine karşı koyan Midhat Paşa, yakındaki Fransız konsolosluğuna sığındı. Ancak, Fransa, II. Abdülhamid’in ısrarı üzerine Midhat Paşayı teslim etti. Kendisi bile, hâtıralarında, “yalnız bana değil, evlâdıma da kalacak tarih-i ömrümün lekesidir” diyerek bu hareketinin büyük bir hata olduğunu kabul etmiştir.

 

Orkun'dan Seçmeler

- Reklam -