Ana Sayfa 1998-2012 İran Türklerinde ad koyma

İran Türklerinde ad koyma

Aşağıdaki yazı İran Türklerinde ad koyma geleneğini yansıtmaktadır. Son yıllarda İran Türklerinde Türklük bilinci gelişmektedir. Günden güne daha çok Araplaşma-Farslaşma akımının ayırdına varan Türkler değerlerimizi yaşatma düşüncesine ulaştıkça düzenin baskısı ile karşı karşıya kalmaktadırlar.

- Reklam -

Bu kısa yazı 2000 yılında İran’da yayınlanan KOPUZ adlı derginin birinci sayısından alınmıştır. İran’da değişik şehirlerdeki Türk aydınlarının güçbirliği ile çıkarılmaya çalışılan bu dergi İran devletinin kâğıt vermemesi, dergi üzerinde değişik baskılar uygulaması yüzünden 1. sayısından sonra yayınına ara vermiştir. Geçici olarak!

AD GOYMA(*)

– Uşağın atası: Kimsiz?

– Uşağın böyük babası: Bizik ay bal a, aç gapını.

– Uşağın atası: Xoş gördük ata, xoş gelibsiz. Bes anam hanı (H)?

– Uşağın böyük babası: İndi yétişir.

- Reklam -

– Uşağın ağası: Buyurun, bütün gonaglar gelibler. sizi gözleyirik.

– Uşağın böyük babası: Çox gözel, günaydın(G), hamı burdadır. Bir bizden sonra.

– Gonaglar: Xoş gördük, ata. Buyurun eyleşin, yuxarı başda.

– Uşağın böyük babası: Çox sağ olun, bizim nevemizin kéyfi nécedi, yaxşıdı?

– Uşağın anası: Yaşasın böyük babası, elizden öpür. Ad almağa gözleyirdik.

- Reklam -

– Uşağın böyük babası: Sözün sonu(S) uşağın ata ve anasınındır. Ancag mence herne ad goyursuz goyun, yalnız Türkü ad olsun.

– Uşağın ata-anası: Atacan buki başdadı, uşağımız Ermeni, Ereb, Farsı ya İngilis déyil ki başga yabançı adlar goyag. Ancag çox sévinirik ki uşağın böyük babası adın séçsin.

– Gonaglar: Déyirler Türk dilinde adlara menlik (sicil) vérmirler.

– Uşağın böyük babası: Rüşve (rüşvet) ile veya parti (torpil) ile necür olur olsun, alarıg. Vérmezlerse öz goyduğumuz adla sesleyerik.

– Uşağın anası: Yaxşı atacan, indi séçdiginiz ad nedir?

– Uşağın böyük babası: Mence uşagın adı “Sévimli” olsun. Yaxşıdır.

– Gonaglar: Sağ olun atacan. Çox gözel addır. Ağzız var olsun.

– Uşağın böyük babası: Yaşasın Sévimli xanımın, rüşvenin (rüşvetin) ata ve anası!

(*) Bu yazıyı araştırmacı Enis Turan İran elifbesinden Lâtin sesçil yazısına aktarmıştır.

(H) Konuşma dilinde “hanı” da kullanılmakla birlikte burada daha çok “harde (nerede)” kullanılır. Ancak bu geniş bölgede kullanılan Türkçeyi Türkiye Türkçesine yaklaştırmak için “hanı” kullanılmıştır. “Hanı” eski Türkçe (Köktürk-Uygur) dönemindeki “Kanı” soru zarfının günümüzdeki yansıması, “harda” ise eski Türkçe ile Karahanlı Türkçesindeki “ka arada” soru zarfının dönüşmesi ile bu biçimi almıştır.

(G) Günaydın: “Günaydın” sözü Güney Azerbaycan’da olmamasına karşılık dilde birlik yanlısı kişilerce kullanılmakta, son yıllarda git gide daha yaygın, işlek bir duruma gelmektedir.

(S) Bu durumda “Sözün axiri” kullanılır. Ancak yine son yıllarda dilde Türkleşme akımı dolayısıyla bilinçli aydınlardan başlayarak daha çok “Sözün sonu” kullanılmaya başlanmıştır.
 

Orkun'dan Seçmeler

- Reklam -