…Dil bütünlükte halka özeldir-onu halk yaratır, halk da onu geliştirir.
***
Millet dil için mücadele ediyorsa, diyebiliriz ki, dili yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır-dilini kaybederse ölümle karşı karşıya kalmıştır demektir.Biz de o zaman (1960-80’de) dili bu ölümden kurtarmak için mücadeleye başladık.Ona göre bizim yazarlarımız da ancak buna hizmet ediyordu-milletin ölümünün önüne geçmek için!
***
…Saygıdeğer Dilcilerimiz! Azerbaycan’ın dili Türk dilidir, onun “Azerbaycan dili” diye isimlendirilmesi ilmin neticesinden değil, siyasetin neticesinden doğmuştur.
***
Evet, halkın “Türk” adını “Azerbaycanlı” adı yerine kullanması fikri Türkmençay Antlaşması’ndan sonra ortaya çıkmıştı. Kırım Savaşı’ndan sonra imparatorluk, halkımızın ve dilimizin adının değiştirilmesine yönelik isteğini daha da artırmıştı r.
***
…Türk’ün kaderi en baştan onun diline ve dil birliğine bağlıdır.Evet, budur bütün Türklerin hayat kaderlerinin kalkanı! Bunu, tüm zamanlarda olmasa bile, Türk’ün bir kaç hakim ve âlimleri görmüş ve anlamış, bunu Türk’ün en gaddar düşmanı Rus İmparatorluğu da görmüş, Türk’ün dil birliğini bozmak için her türlü siyasî, ideolojik, hukuki fırıldaklar-dolaplar, tahribatlar, katliamlar yapmışlardır.Sadece bu sonuncunun neticelerinden biri de Azerbaycan Türklerini “Azerbaycanlı”, onların dilini de “Azerbaycan dili” diye isimlendirmek olmuştur…
***
Çok gariptir ki, kendi adlarımızı (insan, yer, aile, millet vb.) da yabancı kaynaklarda yazıldığı gibi okuyup, ya da öyle tanıyoruz.Mesela:
Türk-turukku, turuki, turuhi;
Guz (Oğuz)-gus, ğuz, guş, kuş;
Gaz-kass, kas, kassit, kaspi, kasan, kaşan, kaş;
Su-şu, çu, şuv;
Alpertunga-Efrasiyab;
Demir-Tamara, Tomiris, Tomris;
İldeniz-Eldegiz, Eldegez.
***
…Rusya Türk topraklarını tike-tike, böle-böle, lokma-lokma alarak her parçaya ve o parçada yaşayan Türk’e, onun diline ayrı-ayrı isimler koymuş, “ayır-buyur” siyasetini hem barbar, hem de ustaca yerine getirmekle imparatorlukların en pis ve klâsik nümûnesine dönmüştür.
***
İnsanlığın yaratılış, yaşayış ve gelişmesinde, geçmişinde, bugününde Türk insanı çok önemli rol oynamıştır.Ne yazık ki, Türk’ün tarihi gereğince öğrenilmediği için onun dilinin tarihi de yeterince öğrenilmemiş, başka-başka yerlerde Türk diline her gelen defa istediği bir adı vermiştir.[…] Bunun… yalnız ve yalnız Rus İmparatorluğu’nun siyaseti ile bağlı olduğunu görüyoruz.
***
XX.yüzyılda dilimizin ve halkımızın adı beş defa değişilmiş:1.Tatar dili-Tatar, 2.Türk dili-Türk (1918-1938), 3.Azerbaycan dili-Azerbaycanlı (1938-1992), 4.Türk dili-Türk (1992-1995), 5.Azerbaycan dili-Azerbaycanlı (1995’ten bugüne kadar).
***
Kur’anda:”gulam”, “gılman”.Cennettekilere gulam’lar, gılman’lar ve huriler hizmet edecekler. Gılman, güzel erkek demektir, huri ise güzel kız. Âlimler “gılman” sözünün Arapça olmadığını yazarlar, derler ki, şüphesiz Hint sözüdür.Neden?
Yani bu, Türk dilindedir, Türk medeniyetindedir!
—————————
1- Ebülfez Elçibey, İsmayıl Celali, Multi Medya, “Edebiyat” Gazetesi, 11 Ocak 1991;Türkiye Türkçesine Aktaran: Muhammet Kemaloğlu,Gazi Üniversitesi Tarih Yüksek Lisans, muhammetkemaloglu@gmail.com,Kemaloğlu,Şeyda-Muhammet, Elçibey’in Düşünceleri Ve Kanun Devleti, Berikan Yayınevi, Ankara, 2007.
